2B ARAZİSİ: Ormandan çıkarılarak hazine adına tescil edilmiş arazilerdir.
376.DİLEKÇE: Vergiden doğan cezaların azaltılması amacıyla ilgili daireye verilen yazıya denir.
31/b ŞERHİ: Kesinleşmiş kamulaştırma kararına dayanarak gayrimenkulün şerhler sütununa şerh yazılmasıdır. Üzerinde 31/b şerhi bulunan gayrimenkuller, başkasına devir edilemez. Ancak imar uygulaması kapsamına alınabilir.
A
AÇIK ALAN:Yalnızca tarım yapılmasına izin verilen veya yeşil alan olarak ayrılmış arazilerdir.Üzerinde herhangi bir yapı inşasına izin verilmez.
AÇIK ALAN KATSAYISI: Bir şehirdeki açık alanların yüzölçümü toplamının, şehrin yerleşik alanının yüzölçümüne oranıdır.
AÇIK EKSİLTME: Bir ihalenin en düşük fiyatı önerene verilmesini sağlayan satış biçimi yöntemidir.
AÇIK KAPI İLKESİ: Kooperatife giren veya çıkan ortak sayısı değişebilmektedir. Kooperatiflerde istenildiği zaman üyeliğe girilebilmesi, çıkılabilmesini sağlayan ilkedir.
AÇIK KREDİ: Banka tarafından güvenilir müşteriye ipotek gibi herhangi bir teminat göstermeden, sadece bir imza karşılığında açılan kredidir.
AÇIK TEKLİF USULÜ: Bir ihale komisyonu önünde, tekliflerin sözlü olarak alındığı ihale yöntemidir.
ADA: Belirli yollarla çevrilmiş imar planlarında çoğu parsellerin meydana getirdiği yapı topluluğudur.
ADA ANAHTARI: İmar ya da kadastro adalarının yerlerini ve numaralarını gösteren krokidir.
ADA FİHRİSTİ: Kentsel arsa ve arazi düzenlemelerinde, ada ve pafta numaralarını gösteren dizin.
ADA UYGULAMA KROKİSİ: İmar Ada veya parsellerinin zeminde işaretlemek amacıyla uygulama haritası üzerinden alınan nirengi, poligon ve yardımcı ölçüleri yazmak suretiyle düzenlenen kroki.
AFET BÖLGESİ: Deprem, sel, toprak kayması, yangın, kaya düşmesi, çığ gibi olayların görüldüğü ve her an gerçekleşebileceği yerlere afet bölgesi denir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığının tespit ettiği afet bölgelerinde yapı yapılması kesinlikle yasaktır.
AFET KANUNU: Deprem, sel, toprak kayması, yangın, kaya düşmesi, çığ gibi afetlerde zarar gören vatandaşlara devletçe yer tahsisi yapılmasını sağlayan yasa.
AHARA TEMLİK: Başkasına devir işlemine denir.
AHDE VEFA: Sözleşme maddelerine bağlı kalmak anlamına gelir.
AHDNAME: Taraflarca imzalanmış sözleşme belgesi.
AHFAD: Torunlar, soy.
AHKAM: Hüküm kelimesinin çoğulu olan ‘’hükümler’’ anlamına gelir
AHZ-U KABZA: Daha çok vekaletnamelerde geçen kelime,“Bedeli tahsil etmeye” anlamına gelir. Satış bedelini tahsil edebilmek yetkisine sahip olduğunu gösterir.
AİLE KONUTU: Bir ailenin birkaç dairesinden sadece biri “aile konutudur”. Aile konutu olarak kullanılan gayrimenkulün sahibi olan eş vefat ederse sağ olan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmek için konut üzerinde kendisine intifa hakkı, sükna hakkı veya mülkiyet hakkı verilmesini isteyebilir. Medeni kanunun 194. Maddesi gereğince eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadıkça, kira sözleşmesini feshedemez, devredemez, aile konutu üzerindeki haklarını sınırlandıramaz.
AİLE MALLARI ORTAKLIĞI: Akrabaların miras yoluyla kalan mal varlıklarının dağılmasını önlemek ve bir bütün olarak daha iyi işletilmesini sağlamak için tamamını veya bir kısmını ortaya koyarak kurdukları ortaklığa denir.
AİLE MECLİSİ: Vesayet altındaki bir kişinin temsili için mahkeme tarafından atanan ve en az üç akrabadan oluşan meclise denir.
AİLE YURDU: Bir kimsenin, bir evi, tarıma veya sanayiye elverişli taşınmazları, eklentileri ile beraber ailesine tahsis ederek ailesini koruyucu bir tesis, yurt oluşturmasıdır. Aile yurdu, kurulduğu tapu kütüğünün şerhler sütununa yazılır.
AKILLI BİNA: Çeşitli uyarı, kontrol, algılama, denetim gibi sistemlerle desteklenmiş ve her türlü gelişmiş teknolojiden yararlanarak yapılan, otomasyonla donatılmış yapılardır.
AKİT/AKİD: Sözleşme.
AKİTLİ İŞLEMLER: Tapu Sicil Müdürlüğünde resmi senetle yapılan işlemlere “akitli işlemler” denir. Satış, bağış, ölünceye kadar gelir akdi, ölünceye kadar bakma akdi, trampa, kat mülkiyeti, kat irtifakı, taksim, devre mülk hakkı, kat karşılığı temlik, ipotek, taşınmaz yükü, intifa hakkı, sükna hakkı, geçit hakkı, kaynak hakkı, üst hakkı ve diğer irtifak hakları akitli işlemlere örnek gösterilebilir.
AKİTSİZ İŞLEMLER: Kişisel hakların şerhi, hak sahibinin veya malikin tek taraflı iradesi ile Tapu Sicil Müdürlüğü’nde yapılan işlemlerdir. Akitsiz işlemler için “Tescil İstem Belgesi” düzenlenir. Cins değişikliği, ayırma, birleştirme, yola terk, yoldan ihdas, teknik hataların düzeltilmesi, intikal, değişiklik, düzeltme, şerhlerle ilgili işlemler, şufa hakkı, iştira hakkı, vefa hakkı, kira şerhi, satış vaadi şerhi, kat karşılığı inşaat şerhi, serbest dereceden yararlanma, alacağın temliki, mirasçılar arasındaki taksim, ilamın infazı, beyanlarla ilgili işlemler, teferruat, işçilerin işe başlama tarihi, eklenti belirtilmesi, kamulaştırma belirtilmesi, düşüncelerle ilgili işlemler, intifadan feragat, şirkete ayni sermaye konması, kooperatiflerde ferdileşme, kanuni ipotek, terkinlerle ilgili işlemler ve kamulaştırma akitsiz işlemlere örnek gösterilebilir.
AKS: İki yapı elemanının ortalarından alınan uzaklık ölçüsü.
AKTİF PLAN ÇİZİM YÖNTEMİ: Şehrin bir bütün halinde tek seferde planlanmasıdır. Bu planda tüm yollar ve genişlikleri, imar adalarının boyutları, binaların biçim ve yükseklikleri gibi detaylar belirtilirken şehrin gelecekte alacağı şekil ayrıntılı olarak gösterilir.
AKTİF YEŞİL ALAN: Park, çocuk bahçesi ve oyun alanı olarak ayrılan alanlardır.
ALÇAK İMAR DÜZENİ: İki kattan daha fazla yapılaşmaya izin verilmeyen uygulamadır.
ALENİ MÜZAYEDE: Bir malın, talep edenler arasında açık arttırma usulü satılmasını sağlayan satış biçimi.
ALENİYET İLKESİ: Tapu sicil bilgilerinin sadece hak sahipleri ve ilgililerine açık olması ilkesi demektir.
ALT KİRA: Kira sözleşmesine ‘’kira hakkının başkalarına devredilebileceğine dair bir madde konulmuşsa kiracının, kiraladığı yeri tamamen veya kısmen bir başkasına kiraya verebilme hakkına denir.
ALT YAPI: Bir binanın zemininde bulunan temel, kazıklar, döşemeler, kolonlar, payandalar ve kirişler gibi temel desteklerinin tamamına verilen addır.
AMME ARAZİSİ: Kamu arazisi.
AMORTİSMAN: Aşınma, eskime, yıpranma gibi çeşitli fiziksel nedenlerle bir yapının değerinde meydana gelen kayıp.
ANAHTAR TESLİM: Bir yapının bütünüyle bitirilmesi için gerekli malzeme ve işçiliğinin yüklenici firma tarafından karşılanarak, mal sahibine teslim edilmesini öngören sözleşme şeklidir.
ANA SİCİLLER: Tapu kütüğü, Kat mülkiyeti kütüğü, Yevmiye defteri, Resmi senet, Plan, Mahkeme kararları, Resmi yazılar, Plan gibi tapu sicilinin asli unsurlarına denir.
APLİKASYON: Herhangi bir parselin zeminde geometrik durumunun tespitidir. Projeyi araziye aplike etmek, işaretlerle dikmek, bir projenin arazi üzerine işaretlenmesi ve binalarda köşe kazıklarının çakılması anlamlarına gelir.
APOSTİLLE: Anlaşmalı bazı ülkelerden alınan vekaletname, yetki belgesi ve diğer belgelerin üzerinde Apostille ibaresi varsa bu belge Türkiye’de de geçerlidir.
ARAZİ: Belediyelerin imar alanları dışında kalan bağ, bahçe, tarla, çalılık, orman gibi toprak parçalarına denir.
ARAZİ GELİŞTİRME: İmar planı olmayan bir araziyi ticari amaçla planlayıp yetkili mercilere onaylattıktan sonra altyapısı, çevre düzeni, yapılarını da inşa ederek değerlendirilmesi
ARIZİ KAZANÇ: Gayrimenkullerin tahliyesi sırasında kiracıya ait tesisat ve malların yeni kiracıya devrinde doğan kazançlara denir. Vergi usul ve kanunlarına göre vergilendirilir.
ARSA: Belediyelerin imar alanları kapsamında yer alan kullanım şekli ve yapılaşma düzeni belirlenerek tamamlanmış arazi parçalarına denir. Arsalara ‘imar parseli’ de denir.
ARSA OFİSİ: Bayındırlık Bakanlığına bağlı olarak çalışan arsa spekülasyonunu önleyerek konut projeleri, sanayi bölgeleri, turistik kuruluşlar ve kamu hizmetleri için kamulaştırmalar yapan resmi bir kurumdur.
ARSA PAYI: Kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulmuş binalarda, her bir bağımsız bölüme tahsis edilen arsadaki ortak mülkiyet payıdır.
ARTER: Birçok yolu birbirine bağlayan büyük ulaşım yolu
ART MİRASÇI: Vasiyet eden kişi ön mirasçı atadığı kişiye, mirası üçüncü kişiye nakletmesi sorumluluğunu verebilir. Vasiyette bulunan kişi mirasını, ileride evlenecek olan çocuğundan olacak torununa bırakabilir. Böyle bir durumda nakille sorumlu tutulana ön mirasçı, ileride doğması muhtemel olan toruna ise art mirasçı denir.
ARZİ İRTİFAK HAKKI: Karşılıklı iki gayrimenkulden lehine irtifak kurulan taşınmaza hakim (yararlanan) taşınmaz, aleyhine irtifak hakkı kurulan taşınmaza ise hadim (yükümlü) taşınmaz denir. Arzî irtifak hakkı, belli bir şahıs lehine değilde, taşınmaz lehine kurulduğu için yararlanan (hakim) taşınmaza sahip olan, irtifak hakkına da sahip olur. Bundan dolayı yükümlü taşınmazı sonradan iktisap edenler de bu yükümlülüğe katlanmak zorundadır. Arzî irtifak, lehine kurulduğu taşınmaza bağlanmıştır. Ondan ayrı olarak devredilemez. Taşınmazın devrinde de bu hakkın devrinin istisna (ayrık) tutulması mümkün değildir. Geçit hakkı ve kaynak hakkı gibi.
ASKERİ GÜVENLİK BÖLGESİ: Bakanlar Kurulunca Kamu ve özel kuruluşların çevresinde tesis edilen alanlardır.
ASKERİ YASAK BÖLGE: Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen sınırlar içerisinde kalan Yurt savunması bakımından hayati önem taşıyan askeri tesis ve bölgelerin çevresinde kalan bölgedir. Askeri yasak bölgeler 1. ve 2. askeri yasak bölgeler olmak üzere ikiye ayrılır. 1. derece askeri yasak bölgeler içerisindeki taşınmaz mallar kamulaştırılır. 2. derecedeki askeri yasak bölgelerde yabancı uyruklu kimseler taşınmaz edinemez ve kiralayamazlar. Bu hükümlere aykırı hareket edenler cezalandırılır. Yetkili komutanlıkça izin verilmeyen her türlü inşaat durdurulur.
ASKI SÜRESİ: İmar çalışması yapıldığı dönemlerde uygulanan planlar halka açık şekilde bir süre askıda kalır ve vatandaşlarımız bunları inceleyerek zarara uğradığı durumlarda itiraz ederek düzeltme isteyebilir. Ama askı süresinde itiraz edilmezse plan kabul edilmiş sayılır.
ASMA KAT: Binaların en az 5,5 metre iç yüksekliğe sahip zemin katında düzenlenen çoğu basık tavanlı, merdivenle altındaki mekana bağlanan yarım kat. Asma katlar iç yüksekliği 2,40 metreden az olmamak, yola bakan cephelerde 3 metreden fazla yaklaşmamak üzere yapılabilirler.
ASMOLEN: Pişmiş toprak, cüruf ve çimento karışımından üretilmiş ses geçirmez delikli briket türü.
AŞINMA PAYI (YIPRANMA PAYI): Yapıların değeri hesaplanırken, yıllar itibariyle eskiyen ve değerini yitiren binanın sınıfı ve yaşı itibariyle yıpranma paylarına ilişkin oranlarda maliyet bedellerinden indirim yapılır.
ATIK YÖNETİMİ: Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre; hafriyat toprağı ile inşaat veya yıkıntı atıklarının kaynağında ayrılarak toplanması, geçici olarak biriktirilmesi, taşınması, tekrar geri kazanılması ve depolanması işlemlerinin tümüne atık yönetimi denir.
AVAN PROJE: Gerçekleştirilecek bir yapı konusundaki ilk düşüncelerin plan, kesit ve görünüşlerle belirtildiği, üzerinde ana kararların, genel formların, işlevlerin ve işlevsel ilişkilerin gösterildiği bir hazırlık ve öneri projesidir.
AVLU: Binanın ortasında veya önünde kalan üstü açık ya da kapalı, etrafı çevrili olan geniş bölüm. Örnek Cami Avlusu.
AYKIRI KULLANIM: İmar planları ve yönetmelikleri değiştirildiğinde önceki plana uygun yapıların yeni imar mevzuatına aykırı hale gelmesiyle ortaya çıkan çelişkili durumdur. Böyle bir durumda kazanılmış haklardan dolayı imar yönetmeliğine bazı hükümler ilave edilerek bir denge sağlanır.
AYIPLI MAL: Satın alınan gayrimenkulde bir eksiklik, sakatlık veya değerini büyük ölçüde düşüren yapısal bir bozukluk vb. gizlenmiş kusur olması hali.
AYIRMA ÇAPI: Düzenleme sınırı ile bölünen parselin, bölünme durumunu gösteren çap.
AYNEN TAKSİM: Müşterek mülkiyet halinde bulunan taşınmaz sayısının, paydaş sayısına ve pay oranında bölünmeye elverişli olması halinde, paydaşlar aynen taksimi gerçekleştirebilirler. Paydaşlar anlaşması halinde bir kısım taşınmaz veya bölünen parçalar üzerinde müşterek mülkiyet durumunu devam ettirebilirler.
AYNİ HAKLAR: Kişilerin, taşınır veya taşınmazlar üzerinde, doğrudan doğruya hakimiyetini sağlayan mülkiyet hakkı gibi haklardır.
AYNİ SERMAYE TAAHHÜDÜ: Bir gayrimenkulün mülkiyetinin veya ayni bir hakkın, yeni kurulmakta olan veya önceden kurulmuş olan bir şirkete, ortak olmak amacıyla tapuya şerh düşerek devredilmesi işlemidir.
AYRIK NİZAM: Komşu Parsellerin sınırında çekme mesafelerine uyularak diğer parsel sınırlarının yapılarına bitişik olmayan yapı tarzı.
AZİL: Vekaletnamedeki vekilin yetkisinin sona erdirilmesi, azledilmesidir. Vekaletle yapılan işlemlerden sonra aziller sicilinden mutlaka arama yapılarak, vekilin yetkisinin devam edip etmediğine bakılmalıdır.
AZİLLER SİCİLİ: Noterden veya dilekçeyle Tapu Sicil Müdürlüğü’ne ulaşan görevden alma isteklerinin (azillerin) kayıt altına alındığı defter.
B
BAĞIMSIZ BÖLÜM: İnşaatı bitmiş, kullanıma hazır hale gelmiş, kat mülkiyeti veya kat irtifakı kurulmuş yapının konut, dükkan, mağaza, mahzen, depo gibi ayrı ayrı kısımlarına bağımsız bölüm denir. Bağımsız bölümler aynı parsel içerisinde farklı bloklar yada villalar şeklinde yer alabilir. Bir yerin bağımsız bölüm sayılabilmesi için zeminden bir arsa payının tahsis edilmesi gerekiyor. Eğer arsa payı yoksa bu kısımlar bağımsız bölüm sayılmıyor.
BAĞIMSIZ BÖLÜM PLANI: Kat irtifakı ve kat mülkiyeti kurulmuş taşınmaz üzerine inşa edilecek yapı ve eklentilerini, bağımsız bölümlerin konumlarını ruhsatta yer alan mimari proje ve vaziyet planındaki ölçülere göre uygun olarak sayısal ve çizgisel şekilde gösteren harita, plan ve projeler.
BAĞIŞLAMA VAADİ: Gayrimenkul sahibinin, gayrimenkulünü bedelli veya bedelsiz olarak başka bir kişiye bağışlayacağını noterden yapılan bir sözleşmeyle taahhüt etmesi işlemidir. Tapu siciline şerh edilebilir.
BAĞIŞLAMADA RÜCU: Gayrimenkulünü bağışlayacak olan kişi bu tasarrufunu bağışlayacağı kişiden bazı yükümlülükleri yerine getirmesi karşılığında yapabilir.
BAĞIŞTAN RÜCU: Vazgeçebilme şartıyla yapılan bağışta, gayrimenkul bağışı kabul eden kişi adına tescil edilir, fakat tapu siciline rücu (geri dönme) şartı şerh edilir. Bağışı kabul edenin, bağışlayandan önce ölmesi durumunda gayrimenkul, mahkeme başvurusuna gerek olmadan bağışlayana geri döner.
BAHÇE DUVARLARI: Yapıların bahçeleri boyunca koruma amaçlı döşenen duvarların yüksekliği, binaların yol tarafındaki cephe hatlarının önünde 0,5 metreyi, gerisinde ise 2 metreyi geçemez. Bahçe duvarlarının üzerine 1 metreyi aşmayan parmaklık yapılabilir. Tehlikeli ve eğimli yerlerde ilgili belediye yetkilidir.
BAHÇE UZAKLIKLARI: İnşaatın, yola veya komşu parsel sınırlarına en yakın noktası bahçe uzaklığıdır. İmar planında belirtilen cephe çizgisinden daha önce inşaat yapılamaz. İmar planında bahçe uzaklığı bilgisi yoksa, bu uzaklıklar ilgili belediyenin imar mevzuatına göre belirlenir.
BALON ÖDEME: Konut kredisi geri ödeme planında, tarihi ve miktarı önceden belirlenmiş toplu ödeme. Genellikle bu tür ödemeler vade sonuna yakın tarihlerde yapılır. Bu toplu ödeme tutarı sizin aylık düzenli geliriniz üzerinden hesaplanır.
BALTA İFRAZI: Bir parselin ifraz yoluyla iki parsele dönüştürülmesi durumunda, yola cephesi olmayan arka parseli yola bağlamak için dar çıkmaz bir sokak yapılır. Bu şekilde ayrılan parsel ve yolun şekli baltayı andırdığı için balta ifrazı denir.
BAŞVURU FİŞİ: Akitli veya akitsiz işlemler için Tapu Sicil Müdürlüğü’ne sözlü olarak başvuran hak sahibinin veya yetkili temsilcinin, bu sözlü isteklerinin müdürlükçe yazıya geçirildiği formdur.
BAYINDIR HALE GETİRME: Bir arazinin üzerinde yapı yapılmasına elverişli hale getirilmesidir.
BELEDİYE RAYİÇ BEDELİ: Gayrimenkullerin güncel piyasa koşullarında belediyelerce belirlenen minimum alım satım bedelidir.
BELEDİYE SINIRI: Belediye meclis kararı, İl İdare Kurulu ve İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile kesinleşmiş plan ve haritalarla sınırları belirlenmiş Belediyelerin yetki ve sorumlu olduğu idari alan.
BELİRSİZ SINIR: Zeminde mevcut olmamasına rağmen dengeleme planına uygun olarak sınırlandırma krokisinde kahverengiyle gösterilen sınırdır.
BETONARME: Eğilme ve çekme kuvvetlerine mukavemet gösterebilmesi için, uygun oranda demir ve beton kullanılmış yapı türü.
BEYAN: Üçüncü kişileri bilgilendirmek ve uyarmak amacıyla taşınmazın eklentileri, kısıtlamaları, tesisi artık mümkün olmayan ayni hakları, vesayet altına alma, işçi ve yüklenicinin işe başlama tarihi, kamulaştırma ibaresi gibi hukuki durum ve akıbetini tapu kütüğündeki özel sütununa işlenerek belirtilmesidir.
BEYAN DEĞERİ: Emlak beyannamesinde belirtilen tapu harcına esas matrah değeridir.
BİLA: “Siz, sız” şeklindeki olumsuzluk ekidir. Örneğin bila bedel(bedelsiz), bila istisna (istisnasız) anlamına gelir.
BİLİRKİŞİ (EHLİVUKUF): Herhangi bir gayrimenkulün kıymetinin belirlenmesi için görüşüne başvurulan, özel ve teknik bilgiye sahip uzman kişiye verilen addır.
BİLUMUM: Tüm, Bütün,-in hepsi,tamamı.
BİNA CEPHESİ: Binanın toprak üzerindeki ilk katının parselin yol tarafındaki duvarına bakan dış yüzüdür. Köşebaşı parsellerde ise binanın kot aldığı yol tarafında toprak üstünde bulunan ilk kat duvarının dış yüzeyidir.
BİNA DERİNLİĞİ: Binanın ön ve arka cephe hattı arasındaki dik uzaklıktır. Bina derinlikleri azami 40 m.’yi geçmemek ve hiç bir yerde arka bahçe sınırına 3 m.’den fazla yaklaşmamak şartı ile hesaplanır.
BİNA ETEĞİ: Bir binadaki bodrum katının dış duvarlarının toprak üzerinde kalan bölümü.
BİNA VARAKASI: Tarihi önemi olan bir binanın yaşını ispat etmek için valilik tarafından verilen belge.
BİNA YÜKSEKLİĞİ: Binanın kot aldığı noktadan saçak üst seviyesine kadar olan yükseklik. İmar planı ve yönetmelikte öngörülen yüksekliği 1 metreyi geçmeyen korkuluklar, merdiven gereçleri, bacalar, lüzumlu su depoları, asansör kuleleri ve benzeri yerler bina yüksekliğine dahil değildir.
BİRLİKTE ÖLÜM KARİNESİ: Miras ölümle açılır. Mirasçı olabilmek için miras bırakanın ölüm gününde sağ olması gerekir. Varisleri belirlemede ölen kişilerin, hangisinin önce hangisinin sonra öldüğü ispatlanamıyorsa bu kişilerin aynı anda ölmüş olduklarını varsayan birlikte ölüm karinesi kuralı uygulanır. Bu kişiler birbirine mirasçı olamazlar. Ölüm tarihinde sağ olan yasal mirasçılarda mirastan pay alırlar.
BİTİŞİK NİZAM: Bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamı. Bitişik nizam binaların ortak alanından arka bahçeye çıkış sağlanır.
BLOK BAŞI BİNA: İkiden fazla bloktan oluşan yapının yalnız bir yanının komşu parseldeki binaya kısmen veya tamamen bitişik olmasıdır.
BOĞAZİÇİ YASASI: İstanbul Boğazına özel olarak çıkarılan bu yasa, tarihi, kültürel değerleri, doğal güzellikleri korumak için kıyı bölgesindeki yapılaşma kurallarını belirler.
BÖLGE PLANI: Gelişme olanakları, sektörel hedefleri, sosyo-ekonomik faktörleri, ulaşım ağı, altyapı ve çevre dağılımını göz önünde bulundurarak kentteki oturma bölgeleri, ticaret bölgeleri, sanayi bölgeleri ve endüstriyel bölgelerin belirtildiği makro düzeydeki yerleşim planlarıdır.
BRÜT GELİR: Gayrimenkulün tüm işletme ve kullanımından sağlanan kira, ortakçılık ve diğer gelirlerinin toplamıdır. Brüt gelir hesabında işletme giderleri dikkate alınmaz.
BRÜT İNŞAAT ALANI: Yapının inşa edilen bütün alanlarının toplamıdır. Bu alana avlular, aydınlıklar, hava bacaları, doğal zemine oturan teraslar, saçaklar dahil edilmez.
BRÜT KİRA: İşyeri kira sözleşmelerinde, kiracının kira bedeli üzerinden %20 stopaj kesintisi yaparak, muhtasar beyanname vermek suretiyle bu kesintiyi ilgili vergi dairesine ödemekle yükümlüdür. Kiranın net olarak belirtildiği durumlarda ise, kiracı netten brüte giderek kira bedelini hesaplayacaktır. (Brüt kira = Net kira / 0,8)
BRÜT KİRA ÇARPANI: Gayrimenkullerin değerinin belirlenmesinde satış fiyatının aylık brüt kiraya bölünmesi sonucu elde edilen orandır.
BRÜT BETON: Üzerine sıva yapılmadan kalıptan çıktığı gibi bırakılan beton.
BÜTÜNLEYİCİ PARÇA (MÜTEMMİM CÜZ): Bir binanın birbirinden bağımsız değerlendirilemeyecek ve ayrılamayacak olan bütünleyici parçası. Ör. binanın çatısı.
C
CİNS TASHİHİ: Arsa veya araziler üzerine yeni bina inşa edilmesi veya mevcut binanın yıkılarak arsa haline dönüştürülmesi için tapu kütüğünde kayıtlı olan taşınmazın cinsinin değiştirilmesi işlemidir.
D
DAİRE: Tamamlanmış yapılarda aynı çatı altında birden fazla yapılan bölümlerin her birine denir.
DAMGA VERGİSİ: Kişiler veya kuruluşlar arası hukuki işlemlerin geçerliliğini belgeleyen kağıtlardan alınan vergidir. Örneğin yıllık kira bedeli üzerinden Binde 1,89 oranında alınan vergidir.
DEVRE MÜLK: Bir mülkün yılın belirli dönemlerinde ayrı ayrı kişilere satılmasıdır.
DÖNÜM: Eni ve boyu kırkar arşına karşılık gelen eski bir yer ölçüsü, yaklaşık 1000 m2.
DUBLEKS: İki katlı olup ikinci katına içten merdivenle çıkılan konut.
E
EBEVEYN BANYOSU: Yatak odasında bulunan banyoya denir.
ECRİMİSİL: Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle alınan işgal ücretidir.
EKSPERTİZ: Bir arsaya veya yapıya belirli ölçütlere göre değer biçilmesi işidir.
EMLAK: Ev, işyeri, arsa, bağ, bahçe, tarla, ve arazi gibi taşınmaz malların ortak adıdır.
EMLAK BEYANI: Şahıs, kurum ve kuruluşlar belli bir süre içinde edindikleri taşınmaz malları belediyeye bildirmek ile yükümlüdürler. Bağlı oldukları belediyelerden makbuz karşılığı aldıkları belgeye denir.
EMSAL: Bir yapı veya konuta ait satış ya da kira bedelinin, benzerleriyle karşılaştırılmasıdır.
G
GABARİ: Yapılacak bir binanın belediyece öngörülen azami yüksekliğine denir.
GAYRİMENKUL: Taşınmaz mal.
GECEKONDU: Hazine arazileri üzerinde izinsizce çok kısa sürede yapılan kaçak yapılara denir.
GİYDİRME CEPHE: Çok katlı binaların dış cephelerine uygulanan, taşıyıcı olamayan, çoğu camlı ya da kompozit panel örtüdür.
GÖTÜRÜ: Bir yapı işinin baştan kararlaştırılan tutar karşılığında yükleniciye yaptırılmasına dayanan sözleşme türü.
H
HACİZ: İhtilaflı işlerden doğan pürüzün çözümü için icra müdürlüğünde başlatılan işlemle borçlunun mallarına konulan şerhe denir.
HALİ HAZIR HARİTA: Arazinin üzerindeki her şeyi zeminde tespit edip ölçeklendirerek pafta üzerine konulmasıdır.
HİBE: Bir mülkiyetin karşılığında bir bedel olmaksızın devredilmesidir. Bu durumda hibeyi kabul eden kişi binde 36 harç öder.
HİSSELİ TAPU: Birden fazla kişinin sahip olduğu tapuya denir.
İ
İFRAZ: Bir taşınmazın birden fazla parsele ayrılarak tapu kütüğüne ayrı ayrı tescil edilmesi işlemine denir.
İMAR AFFI: Kaçak yapıların ya da imar kurallarına uygun yapılara kaçak eklenmiş bölümlerin imar affı kanunu ile aklanarak mülkiyet hakkı verilmesidir.
İMAR ÇAPI: Belediyelerce bir arsanın üzerine yapılabilecek olan yapının taban alanı, toplam inşaat alanı, kat adedi, binanın yüksekliği, komşu mesafeleri ve yol cephelerini gösteren onaylı belgedir.
İMAR DURUMU: İmar parselinin sınırını, boyutlarını, imar planında kullanım şeklini ve yapılacak yapının teknik şartlarını belirten belgedir.
İMAR PLANI: Nüfusu 10.000’ı aşmış yerleşmelerde imar yasasına göre yapılması zorunlu olan fiziksel plan.
İNŞAAT SEVİYE TESPİT TABLOSU: Yapılan incelemeler sonucunda inşaatın ilerleme derecesi seviyelendirilir. Yapıların tespit edilen seviyelerine göre, inşaat için bazı izin veya krediler alınabilir
İNŞAAT TAMAMLAMA KREDİSİ: Bir arsa üzerinde inşa edilmeye başlanıp yarıda kalmış inşaatlar için bankalar tarafından belli şartlar altında verilen krediye denir.
İNTİFA HAKKI: Gayrimenkul üzerindeki yararlanma ya da kullanma hakkına denir. Gayrimenkul sahibi; mülkiyeti üzerinde tutup kullanma hakkını başkasına devredebilir. İntifa hakkı sahibi ise gayrimenkulden yararlanma yetkisine sahip olur. Gayrimenkulü satamaz ya da ipotek ettiremez.
İPOTEK: Tapuda alım-satım işlemlerinde geciken borcu tahsil etmek ve mevcut kredilerin teminatını oluşturmak için belirli bir taşınmazın teminat gösterilmesidir.
İRTİFAK HAKKI: Gayrimenkul sahibi, ilgili mülkün bir başkası tarafınsan kullanılmasına izin verdiği zaman ortaya çıkan yararlanma hakkına denir. Örneğin iki emlaktan diğerine geçiş hakkı tesisi gibi…
İSKAN: Yapı kullanma izin belgesi olarak da bilinen iskan, inşaat çalışmaları biten yapının daha önceden tasdiklenen projesine uygun inşa edildiğinin göstergesidir.
İSTİMLAK: Kamulaştırma.
İŞTİRA HAKKI: Bir taşınmazı satın alma hakkıdır. Mal sahibiyle karşılıklı olarak imzalanan anlaşma tapuya tescil edilir, süresi 10 yıldır. Taşınmaz başkasına satılsa da bu hak geçerlidir.
İZALE-İ ŞUYU: Hissedarlar arasında çıkan anlaşmazlıkların ve uyuşmazlıkların mahkeme yoluyla giderilerek paylaşılamayan emlakın satışını isteme şekline denir.
K
KADASTRO: Her çeşit arazi ve mülklerin, alanını, sınırlarını ve değerlerinin belirtilerek harita planlarına işlenmesidir.
KADASTRO ÇAPI: Tapuca tescil edilmiş arazi parçalarının sınırlarını gösteren belgedir.
KAGİR: Betonarme, kerpiç veya ahşap olmayan demektir.
KAT İRTİFAKI: Bir arsa üzerinde yapılmakta olan bir veya birden çok yapının dükkan, mağaza, daire, kat, salon, mahzen, depo gibi bağımsız bölümleri için yapı tamamlandıktan sonra geçilecek kat mülkiyetine esas olmak üzere, o arsanın maliki veya ortak malikleri tarafından arsa payına bağlı olarak irtifak hakkıdır.
KAT KARŞILIĞI SÖZLEŞMESİ: Boş bulunan arsanın bina yapılması karşılığı bedel ödemeksizin müteahhitlere verilip, yapılacak olan konuttan ücretsiz olarak daire alınması için yapılan sözleşmedir.
KAT MÜLKİYETİ: Tamamlanmış bir yapının dükkan, mağaza, daire, kat, salon, mahzen, depo gibi bağımsız bölümlerden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanların üzerinde, o taşınmazın maliki veya ortak malikleri tarafından Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre kurulan özel mülkiyet hakkına denir.
KAT YÜKSEKLİĞİ: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan uzunluğa denir.
KAYNAK HAKKI: Su hangi arazide çıkıyorsa o tapunun sahibi kaynak sahibidir. Su az ise kendisi kullanır, su fazla seviyedeyse yönünü değiştiremez ve doğal yoluyla diğer tarlalara gider.
KAZAİ TAKSİM: Hissedarların anlaşamayarak dava yolu ile yapılan taksime denir.
KOORDİNELİ ÇAP: Bir parselin kadastro pafta üzerinde koordinatlarının gösterildiği belgedir.
KROKİ: Bir bölgenin veya parselin, üzerindeki yapı ve tesisleri gösterecek şekilde yaklaşık biçimde çizimidir.
KURU MÜLKİYETİ: İntifa hakkının söz konusu olduğu gayrimenkul üzerinde yararlanma ve kullanma hakkına sahip olmayan ama tapu üzerinde mülkiyetin sahibi olarak görünen kişidir.
M
MERKEZİ ISITMA: Bir binanın çeşitli bölümlerini ısıtmak için merkezi kazan veya ısıtıcıdan borularla sevk edilen sıcak su ya da kanallarla sevk edilen sıcak hava kullanılarak yapılan ısıtma sistemidir. Merkezi ısıtma sistemlerinde ısınma giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürürlüğe konur.
MEVZİİ İMAR PLANI: Bir bölgeye mahsus olan mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi halinde, yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan imar planıdır.
MİRASIN İNTİKALİ: Ölen bir kişinin mal varlığı, alacak ve borçlarının mirasçılarına geçmesine denir.
MİRİ ARAZİ: Kuru mülkiyeti devlete ait olup, intifa hakkı başkalarına ihale edilmiş araziye denir.
MÖBLELİ: İçinde eşyası bulunan daireye denir.
MUHDESAT: İmar uygulaması yapıldıktan sonra oluşacak parsellerde eski sahiplerinin varsa bina veya ağaçlarının bedelinin ödenmesidir. Bina veya ağaçlarının bedeli ödenmeden terkin edilemez ancak hala kullanmaya devam ediliyorsa meni müdahele davası açmak gerekir.
MURİS MUVAZAASI: Miras bırakan kişiler, ölümlerine yakın dönemlerde taşınmazlarını bazı mirasçılarına devretmekte, diğer mirasçılarını miras paylarından mahrum bırakmaktadır. Miras bırakan kişinin mallarını mirasçılarından kaçırması halinde açılacak davaya denir.
MÜSTAKİL TAPU: Tek bir kişiye ait olan ve sınırları, yeri kadastral paftalarda belirtilen hissedarları olmayan tapu demektir.
MÜCAVİR ALAN: Belediye sınırları içerisinde olmayan ancak belediye imar faaliyetleri kapsamına giren alanlardır.
N
NAZIM PLANI: Bir kentin gelecekte alacağı biçimi gösteren, büyükşehir belediyelerince yapılan planlardır. Yani kentin haritaları üzerine çizilen ve arazi parçalarının kullanış biçimleri ile başlıca bölge tiplerini belirten, sağlıklı, bilimsel doğrulara uygun ve içinde yaşayacak insanları mutlu edecek şekilde düzenlenen ve şehrin gelişmesine yön veren plânlardır.
NİZAM: Binaların yan yana sıralanış düzenidir. Ayrık nizamda aralarında toprak parçası vardır; bitişik nizamda duvarları ortaktır; blok nizamda bir veya birden fazla komşu parsellerdeki bina duvarları ortaktır.
O
ORTAK YERLER: Kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulmuş binalarda bağımsız bölümler dışında kalıp, korunma ve ortaklaşa kullanma veya faydalanmaya yarayan yerlere denir. Çatı, temeller, ana duvarlar, avlular, merdivenler, koridorlar, kalorifer, su, havagazı ve elektrik tesisleri gibi.
Ö
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ: Kendisine veya bir başkasına bakılması için malını bir 3. kişiye devretmesidir. Malını bağışlayan kişi öldüğünde bağıştan rücu edilebilir
P
PAFTA: Büyük haritayı meydana getiren belirli ölçekteki tapuların veya kadastro haritalarının her birine denir.
PARSEL: İmar yasalarına göre belli bir amaç için ayrılıp sınırlanmış arazi parçası, bir adanın parçalarından her birine denir.
PARSELASYON PLANI: Parseller içerisinde yol, meydan, yeşil alan, park, otopark gibi kamu hizmetlerine ayrılan yerlerden herhangi birini kapsayacak şekilde yapılan taşınmaz malları ayırma işlemini gösterir.
R
RESTİTÜSYON PROJE: Kısmen veya tamamen yok olmuş bir yapının elde bulunan fotoğraf resim kalıntı türü kaynaklardan yararlanarak projesinin eski haline uygun yapılmasıdır.
RESTORASYON: Tarihi nitelik taşıyan yapıların aslına uygun olarak onarılması işi.
RIZAİ TAKSİM: Hissedarların anlaşarak noterde tescil edilerek yapılan taksime denir.
ROPERLİ KROKİ: Yapı kullanma izin belgesi öncesinde yapının projesine uygun olup olmadığının kontrolü için istenen, yapı ile ilgili ölçülerin bulunduğu vesikaya denir.
RÖLEVE PROJE: Var olan yapının yerinde alınan ölçülerle durumunu ortaya koyan proje hazırlama safhasında ön fikir sağlayan projedir.
S
SAÇAK SEVİYESİ: Binaların son kat taban döşemesi üst kotudur.
SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİ: Bir taşınmazın satım sözleşmesinin yapılmasını isteme hakkı veren bir ön sözleşmedir. Noterden yapılan satış vaadi sözleşmesi bir taahhüttür ve tapuya şerh ettirilmelidir.
SINIR İHTİLAFI: Parselin sınırının nereden geçtiği yönünde zemin veya harita üzerindeki uyuşmazlığa denir.
SİT ALANI: Doğal veya insan ürünü bütünlüğü, tarihsel, sanatsal, estetik, etnografik, bilimsel, edebi veya mitolojik önemi dolayısıyla korunması gereken alan, yapı ve çevrelerdir.
SÜKNA (OTURMA) HAKKI: Oturma hakkı, bir binadan veya onun bir bölümünden konut olarak yararlanma yetkisi verilmesidir. Oturma hakkı, başkasına devredilemez ve mirasçılara geçmez.
Ş
ŞERH: Tapu kütüğünde, mal sahibinin haklarını kısıtlama amacı ile belirtme yapılması anlamına gelmektedir. Tapuya yapılan şerh 5 yıl süre ile geçerlidir.
ŞUFA HAKKI: Bir taşınmaz malın satılması durumunda onu diğer alıcılara nazaran öncelikle satın alabilme hakkıdır. Hissedarlar arasında bir taşınmazın satışı sırasında öncelikli olarak hissedarlardan birine satılmasıdır.
T
TAHSİS: Gecekondu Kanunu, İmar Affı Kanunu, İskan Kanunu gibi bir kanun hükmüne dayalı olarak belirli ve genel bir amacın gerçekleştirilmesi için şartlı olarak bir taşınmaz malın şartları taşıyan kişi veya kuruluşlara resmi bir yazı ile devredilmesi işlemidir.
TAKRİR: Malik veya hak sahibinin, düzenlenen resmi senet veya tescil istem belgesini tapu sicil müdürü huzurunda “okudum” yazarak imzalamasına takrir denir.
TAKSİM: Taraflar anlaşarak veya mahkeme yoluyla hisseli bir taşınmazın hissedarlar arasında paylaşımıdır.
TAPU İPTAL DAVASI: Kişiye ait bir taşınmaz tapudan silinirse veya hak kaybı bir başkasına geçerse tapu iptal davası açılabilir. Zaman aşımı ileriye sürülen nedene göre değişir; Muvazaalı işlemlerde zaman aşımı yoktur. Sözleşmeden kaynaklanan borç ilişkilerinde zaman aşımı 10 yıldır. Haksız fiillerde ise 1 yıldır.
TAPU VE KADASTRO MÜDÜRLÜKLERİ: Kadastral topografik haritasına dayalı olarak taşınmaz malların akitli ve akitsiz işlemleri ile arazi, arsa ve binalar üzerinde yapılan değişikleri işleyen, kayda geçen, bunların sicilini tutup hukuki durumlarını tespit eden devlet dairelerine denir.
TAPU SENEDİ: Bir mülkün kime ait olduğunu gösteren resmi belge.
TEDBİR: Emlak ile olan ihtilafın ve alacaktan doğan ihtilafın çözümü için taşınmaza konan şerhe denir.
TEFRİK: Ormandan ayırılan alanlardır. Makilik, Zeytinlik alanlar gibi
TERKİN: Tapudaki bir şerhin borcunun ödenmesi halinde kaldırılması işlemidir.
TEVHİD: Tapu kütüğünde kayıtlı birden fazla taşınmazın tek bir parsel haline getirilmesidir.
TOPLU KONUT: Sosyal imkanları ve fiziksel altyapısıyla birlikte gerçekleştirilen çok sayıda konut birimine denir.
TRAMPA: Bir gayrimenkulun başka bir gayrimenkul ile değiştirilmesi işidir. Bu durumda her taşınmaz için ayrı ayrı binde 48 harç ödenir.
U
UYGULAMA İMAR PLANI: Mevcut haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilmiş, gerekli imar uygulama programlarını esas alan uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.
Ü
ÜST HAKKI: Arsa sahibinin bir başkası ile yaptığı sözleşme ile arsanın altına veya üstüne yapılacak inşaatın devir etmesidir. Tapu başkasının mülkiyetinde, inşaat başkasının mülkiyetindedir.
V
VAZİYET PLANI: İnşaat alanında bulunan yapıların konumunu yukarıdan gösteren, yerleşim planıdır.
VEFA HAKKI: Tapu sahibinin sattığı taşınmazı aynı satış şartlarıyla geri almasını sağlayan kişisel bir haktır. Tapu kütüğüne şerhi şart olan bu hak, taşınmazını satan ancak bedelinin tamamını almamış olan satıcılara güvence olarak kullanılabilir.
VEKALET: Kişinin kendi iradesi ile tayin vekil, sözleşme uyarınca kendisine yükletilen işin yerine getirilmesi işini borçlanır.
VERASET BEYANI: Varislerin mahkeme kanalı ile kendilerini ispatlamaları neticesinde menkul ve gayri menkullerini kendi adlarına veya müşterek olarak ilgili daireye beyanda bulunmalarına denir.
VERASET İLAMI: Kanuni varislerin ölenin varisleri olduklarını resmi kayıt evrakları neticesinde kendilerini kanıtlayarak ilgili mahkemeden almış oldukları tasdikli belgeye denir. Ölümden sonra 4 ay içerisinde alınmalı ve Maliyeye beyan edilmelidir.
Y
YIKMA RUHSATI: Bir yapıyı yıkmak için ilgili belediyeden alınan izin belgesidir.
YOLA İHDAS: İmar planı gereği kapanan yolun arsaya dönüştürülmesi işlemidir.
YOLA TERK: Bir arsanın belirli bir kısmının açılacak yol için terk edilmesidir.
YÖNETİM PLANI: Kat mülkiyeti kurulmuş bina veya sitenin nasıl yönetileceğini, kat maliklerinin hak, borç ve sorumluluklarını düzenlenmesi için tüm kat maliklerince imzalanmış olan belgedir.
Z
ZİLYETLİK: Arazilerde zilyetlikten mülk edinmek için imar ve ihya etmek ve 20 yıl zilyetliğinde bulundurmak gerekir. Gayrimenkullerde ise mülkiyetine sahip olmasa da o gayrimenkul üzerinde kullanım hakkına sahip olma durumudur. Örnek verecek olursak; Mülk sahibi, evini başkasına kiraladığı an itibari ile o evin zilyetliğinden kopmuş olur. Evin zilyeti, evin kiracısına geçmiş olur.